Planetarny tlen

Planetarny tlen

Planeta, krążąca wokół niepozornej gwiazdy HD 209458, nie raz znajdowała się już na czołówkach gazet - i pism naukowych. Była bowiem pierwszą znaną nam planetą pozasłoneczną, którą możemy obserwować gdy przechodzi na tle tarczy macierzystej gwiazdy. Tak korzystne ustawienie orbity planety umożliwiło zbadanie jej atmosfery. Jak dotąd wykryto w niej sód i wodór. Teraz dokładniejsze obserwacje ujawniły też obecność tlenu i węgla. Uciekają one z masywnej, liczącej sobie 0,7 masy Jowisza, planety tak szybko, że zdumieni badacze przewidują istnienie nowego typu planet - planet chtonicznych, będących kompletnie odparowanymi z atmosfery jądrami podobnych do Jowisza planet. Przyczyny gwałtownej ucieczki gazów z tego niezwykłego obiektu są jasne. Planeta, zwana nieoficjalnie przez badaczy Ozyrysem, krąży niezwykle blisko macierzystej, bardzo podobnej do Słońca, gwiazdy, w jednej ósmej odległości, jaka dzieli Merkurego od Słońca. Temperatura jej powierzchni przekracza tysiąc stopni Celsjusza - jest więc wystarczająco wysoka, by sprzyjać ucieczce rozgrzanych gazów z atmosfery planety. Badaczy zaskoczyło jednak odnalezienie śladów ucieczki węgla i tlenu - pierwiastków stosunkowo ciężkich, które na Jowiszu i Saturnie, planetach o budowie podobnej do Ozyrysa, znajdują się w bardzo głębokich warstwach atmosfery. Skoro z Ozyrysa uciekają nawet one, proces utraty materii przez planetę musi być niezwykle gwałtowny. Prawdopodobnie oddalają się one od planety z prędkością ponad 35 tysięcy kilometrów na godzinę a ucieczka obejmuje nawet pierwiastki cięższe od tlenu, w tym również żelazo. Wydaje się więc, że całkowita utrata atmosfery jest już przesądzona. Co stanie się później z Ozyrysem? Dołączy on do właśnie stworzonej grupy planet chtonicznych - rozżarzonych jąder planet, które przypominały niegdyś budową Jowisza, lecz w przeciwieństwie do niego zbliżyły się zanadto do macierzystego Słońca.