Nowe czarne dziury w galaktyce - sąsiadce

Nowe czarne dziury w galaktyce - sąsiadce

Gdy po raz pierwszy wprowadzono pojęcie czarnych dziur - obiektów tak masywnych, że nie mogło z nich uciec nawet światło - mało kto podejrzewał, że mogą one istnieć w rzeczywistości. W ostatnich latach okazało się jednak, że czarne dziury rzeczywiście istnieją i to w wielu, różniących się masą odmianach. Wczoraj na posiedzeniu brytyjskiego towarzystwa astronomicznego ogłoszono, że intensywne obserwacje teleskopem rentgenowskim XMM -Newton pozwoliły na wykrycie aż 10 czarnych dziur w galaktyce Andromedy. Bardzo podobna do naszej, odległa o 2,5 miliona lat świetlnych galaktyka Andromedy jest naszą sąsiadką, a przy tym - najdalszym obiektem widocznym gołym okiem. Odnalezione w niej czarne dziury są składnikami małomasywnych układów podwójnych gwiazd. W takim układzie jednym ze składników jest zwykłą gwiazda, a drugim - supergęsta gwiazda neutronowa lub czarna dziura, pochłaniająca materię towarzyszki. Opadający na supergęstą gwiazdę lub czarną dziurę gaz rozgrzewa się do temperatury milionów stopni i zaczyna świecić w świetle rentgenowskim. Tak więc pierwszym krokiem do odnalezienia czarnej dziury jest poszukiwanie układów, wyświecających dużą ilość promieniowania rentgenowskiego. Później jednak powstaje kwestia odróżnienia układów, zawierających czarną dziurę, od par zwykła gwiazda+gwiazda neutronowa. Kryterium jest tu dosyć proste: jest nim oszacowana na podstawie analizy promieniowania masa żarłocznej gwiazdy. Jeśli przekracza ona 3 masy Słońca, wszystko przemawia za tym, że jest nią czarna dziura. Do ustalenia masy gwiazdy badacze posłużyli się opracowanym przez siebie kryterium: w promieniowaniu układu szukali oznak, świadczących o tym, że tempo pochłaniania materii przez żarłoczną gwiazdę jest stosunkowo nieduże. Jeżeli pomimo to opadająca materia świeciła bardzo jasno, pochłaniający ją obiekt musia być czarną dziurą. Nowa technika doprowadziła do wykrycia 10 bardzo prawdopodobnych kandydatek na czarne dziury w galaktyce Andromedy. Co więcej - może też być zastosowana do polowania na te tajemnicze obiekty wewnątrz naszej Galaktyki.