Znamy tajemnicę przepięknych pierścieni Saturna

: 10/07/04 - 10:06:29 przez Admin

Przez ostatnie dni naukowcy na gorąco analizowali zdjęcia, jakie nadesłała sonda Cassini tuż po wejściu na orbitę Saturna. Tak dobrych - wykonanych w odległości 1,5 mld km od Ziemi - jeszcze w rękach nie mieli. Są kluczem do rozwiązania zagadki, która nurtuje uczonych od kilkuset lat: skąd się wzięły pierścienie Saturna, tak szerokie i tak błyszczące? Pierwszy zauważył je Galileusz. Był zdumiony. Wyglądało na to, że Saturn ma... uszy. Odkrycie swe zaszyfrował w zdaniu: "smais mr milmep oet ale umibunen ugttauir as". Dopiero po przestawieniu liter można było odczytać prawdziwy i tajemniczy przekaz - "altissimum planetam tergeminium observavi", czyli "widziałem najwyższą z planet potrójną". Znacznie później astronomowie ustalili, że uszy są pierścieniami otaczającymi planetę, w których odbija się światło słoneczne. Mają szerokość 250 tys. km, ale ich grubość sięga ledwie kilkuset metrów. Gdyby wykonać model planety o średnicy metra, to otaczające go pierścienie byłyby tysiące razy cieńsze niż ostrze żyletki! Żadna inna planeta nie może się pochwalić tak wspaniałą biżuterią. Wokół Jowisza, Urana i Neptuna - jak odkryły w latach 70. i 80. sondy Pioneer i Voyager - krążą tylko nędzne namiastki pierścieni, wąskie i ciemne jak węgiel. Jasny blask saturnowych pierścieni nasunął badaczom hipotezę, że zrodziły się one stosunkowo niedawno, najdalej 100 mln lat temu. Bo błyszczą się i świecą jak... rzecz nowa, jeszcze niezakurzona. To wcale nie żart - w kosmosie, jak na Ziemi, wszystko się z czasem pyli i kurzy. A odkurzaczy brak. Tę hipotezę zdają się teraz potwierdzać zdjęcia Cassini. Pierścienie są z grudek czystego lodu - o wielkości ziarnka piasku po kilkumetrowe bryły. W przerwach między nimi odkryto jednak trochę ciemnego pyłu, takiego jak na powierzchni lodowego księżyca Fojbe, obok którego sonda przeleciała, wchodząc na orbitę Saturna. Najpewniej więc pierścienie są szczątkami jednego z lodowych księżyców planety (znamy ich dziś 31), który niebezpiecznie blisko się do niej zbliżył i został rozerwany siłami grawitacji. W ciągu następnych milionów lat zakurzą się i ściemnieją. Będą też stopniowo spadać na planetę, spychane ze swych orbit przez księżyce - na zdjęciach wyraźnie widać spowodowane ich wpływem przerwy, fale i zmarszczki na materii pierścieni. I któreś z kolejnych pokoleń już ich nie zobaczy. Ale znając przepis, jak powstały, i mając odpowiednią technikę, będzie można je odtworzyć, nawet wokół Ziemi! Rys. Cassini sfotografował pierścienie Saturna w ultrafiolecie. Na czerwono zaznaczone są ich ciemniejsze fragmenty, które już zabrudziły się pyłem, a na turkusowo - wciąż czysty i błyszczący lód.

Komentarz:

Nie ma komentarzy.